KENE ile ilgili yapılması gerekenler

Yaz mevsimine girdigimiz son haftalarda Türkiye'nin gündemini meşgul eden kene ile ilgili olarak uzmanlar uyarı yaptı:

Kene vücuttan uzaklaştırılırken kesinlikle ezilmemeli, başı kopartılmamalı.. Derhal doktora başvurmalı..

Yaklaşık yarım cm boyunda, kan emen, yeşillik alanlarda yaşayan bir
böcek olan kene, günlerdir kamuoyunun gündeminde. Taşıdığı Kırım Kongo
Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı 2002'den bu yana 33 kişinin ölümüne
neden oldu. Havaların ısınmasıyla birlikte insanların piknik alanlarına
yönelmeleri, hastalığın kırsal alanların yanı sıra büyük şehirlerde de
ortaya çıkmasının en önemli nedeni.
Hal böyle olunca 'Acaba bu küçücük böcekle nasıl mücadele ederiz, ya
bize de musallat olursa' gibi sorular kafaları kurcalıyor. Öncelikle,
vücuda yapışıp kan emerek beslenen bu küçük böceklerin hepsi hastalık
taşımıyor. Özel bir kene türü bu hastalığı taşıyor. Hastalık taşıyanlar
ise erken tespit edildiğinde, virüsü vücuda bulaştırma fırsatı
bulamıyor.


Uludağ Üniversitesi (UÜ) Veteriner Fakültesi Parazitoloji Ana Bilim
Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Levent Aydın, kene ile temas durumunda
kenenin ezilmemesi, çıkarılırken başının kopartılmaması, keneyi
uzaklaştırmak için ısı uygulanmaması gerektiğini vurguluyor.
Kenelerin virüs, bakteri, protozoon ve riketsia adı verilen gözle
görülmeyen parazitleri taşıdıklarına, bu ciddi enfeksiyon etkenlerini
kanını emdikleri insan ve hayvanlara aktardıklarını belirten Aydın,
etkenlerden birinin de KKKA virüsü olduğuna işaret ediyor.


Aşısı ve ilacı yok
Genellikle yaz aylarında ortaya çıkan hastalık az gelişmiş ülkelerde
görülüyor. Hatta hastalığın görüldüğü en gelişmiş ülke Türkiye.
Bu yıl hastaneye başvuran 144 kişiden 63'ünde hastalık tespit edildi.
Uzmanlar çoğunlukla Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgesindeki 22 ilin
KKKA tehlikesi altında olduğunu belirtiyor. Ancak hastalık diğer
illerde de görülebiliyor. Türkiye'de KKKA bulaşanların ölüm oranı yüzde
5, diğer ülkelerde ise bu oran yüzde 25 ile yüzde 80 arasında
değişiyor. Çünkü hastalıktan koruyacak bir aşı ya da tedavide
kullanıhlacak bir ilaç bulunmuyor. Hastaların tedavileri destek tedavi
şeklinde yürütülüyor, dolayısıyla vücuda yapışan kenenin hastalığı
bulaştırmadan tespit edilmesi önem kazanıyor.


Vücudunuzu kontrol edin!
Doç. Dr. Levent Aydın, Türkiye'de son 5-6 yıl içinde önce Karadeniz
Bölgesi'nde belli odaklardaki insanlarda görülen bu hastalığa daha
sonra İç, Güneydoğu ve Marmara bölgelerinde rastlandığını belirtti.
Günümüzde dünyada 30 kene türünün hastalık etkenini taşıdığına,
özellikle "Hyalomma" cinsinin tehlikeli olduğuna dikkati çeken Aydın,
hayvancılıkla uğraşanların, veteriner hekimlerin ve piknik
alanlarındaki insanların risk altında olduklarını vurguladı.
Bu noktada, piknik alanları, ormanlık alanlar, otlak ve çalılıklar ile
ırmak kenarlarına giden vatandaşların biraz daha korunaklı giyinmeleri,
evlerin döndüklerinde de vücutlarını kontrol etmelerini öneriliyor.
Kene tespit edildiğinde ise en önemli nokta, keneyi parçalamadan tek
seferde vücuttan çekip almak.
Levent Aydın, kenenin ısıracağı vücut bölgesine önce lokal anastezik
bir madde salgıladığını, bu nedenle kişinin ilk 24-48 saat içinde
ısırığı görmezse hissedemeyeceğini anlattı. Hastalığın ısırıldıktan
16-24 saat sonra bulaşacağını ifade eden Aydın, ısırmanın 3-5'inci
günlerinde bulaştırıcılığın en yüksek dereceye çıktığını kaydederek,
şunları söyledi:


"Bu nedenle risk gruplarında kene ısırma süresi hayati önemdedir. En
kısa sürede kene vücuttan uzaklaştırılmalıdır. Kene uzaklaştırılması
hekim kontrolünde yapılmalıdır. Kene ezilmemeli, çıkarılırken başı
kopartılmamalı. Keneyi uzaklaştırmak için ısı uygulanmamalıdır.
Kenelerde ayaklarının gerisinde soluma organelleri olduğu için üzerine
yağlı bir pamuk 5 dakika kadar kapatılarak soluması engellenebilir.
Daha sonra battığı yönün tam zıt tarafına ani ve tek bir hamle ile
çekilmesi gereklidir. Unutulmamalıdır ki kenenin vücutta kalış süresi
önemlidir. Bu nedenle en kısa sürede sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır."
Hastalığın saptandığı bölgelerde hayvanlarda, özellikle sığırlarda kene
kontrolü ve ilaçlamasının düzenli olarak yapılması, insanların kişisel
korunma konusunda bilgilendirilmesi, çevre ve meraların kontrol altına
alınması gerektiğini anlatan Aydın, hastalığın görüldüğü yörelerde
yaşayan vatandaşlara, özellikle kırsal alanda çizme ve uzun kollu
giyinmeleri, bu alanlardan ayrıldıktan sonra koltukaltı ve kasık
bölgeleri başta olmak üzere vücutlarını dikkatle aramaları, keneye
rastlamaları halinde zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurarak
keneyi çıkarttırmaları uyarısında bulundu.

Hastalığın oluşması:
Hastalık genellikle kene ısırığı ile virüsün bulaşmasından 1-3 gün
sonra ortaya çıkar. Bu süre en fazla 9 güne kadar uzayabilir. Hasta
hayvanın kan ve vücut sıvıları bulaşmış ise bu durumda hastalığın
ortaya çıkışı 13 güne kadar uzayabilmektedir.

Ateş, kırıklık, baş ağrısı, halsizlik, aşırı duyarlılık, kol, bacak ve
sırtta şiddetli ağrı ve belirgin iştahsızlık bulguları ile başlar.
Bazen kusma, karın ağrısı ve ishal olabilir.
İlk günlerde yüz ve göğüste küçük cilt altı kanamaları, gözlerde
kızarıklık, gövde, kol ve bacaklarda bir yere çarpmış gibi cilt altı
kanamalar oluşabilir.
Burun kanaması, kanlı kusma, kanlı dışkılama, kanlı idrar görülebilir. Vajinal kanamaya da rastlanabilir.
Ağır olgularda hepatit, karaciğer, böbrek, akciğer yetmezlikleri oluşabilir.

Tedavi:
Diğer çoğu virüs hastalıklarında olduğu gibi bu hastalığın da doğrudan
bir tedavisi ve etkili bir ilacı olmayıp daha çok destek tedavisi ve
bulguları gidermeye yönelik tedaviler ve bazı antivirütik ilaçlar
uygulanmaktadır.
Erken dönemde başlanılan destek tedavi daha başarılı sonuç vermektedir.
Geç başlanılan tedavi ve ağır seyredebilen hastalık öldürücü
olabilmektedir.
Hastalığa karşı aşı çalışması yürütülmekle birlikte henüz koruyucu bir aşı geliştirilememiştir.

Korunma:
Hastalık, kenelerin sokması sonrası salgıladıkları sıvıyla, kenelerin
çıkartılırken ezilmesi sonucu çıkan sıvı ve kanıyla veya kene sokması
sonucu virüsü alıp hasta olmuş hayvanların kan ve salgıları ile
bulaşabilmektedir. Bu nedenle:
Mera ve meskenlerde yerleşik keneler kan emerek beslenirler. Hayvanları
kenelerden uzak tutarak kenelerin yayılmaları engellenmelidir.


Bunları unutmayın!
* Kene görürseniz bir cımbız yardımıyla ya da eldivenle dikkatlice tutulmalı ve tek seferde, kopartmadan, patlatmadan çekilmeli.
* Kene üzerine alkol, gazyağı, kolonya v.b. dökmeyin, ısı uygulamayın. Bu durumda mikrobu vücudunuza verebilir.
* Kene uzaklaştırıldıktan sonra ısırma bölgesi dezenfekte edilmeli, eller sabunla iyice yıkanmalı.
* Kırsal alanlarda daha korunaklı giyinmeye özen gösterin.
* Bu alanlardan ayrıldıktan sonra koltukaltı ve kasık bölgeleri başta olmak üzere vücudunuzu dikkatle kontrol edin.
* Risk almak istemiyorsanız bir sağlık kuruluşuna müracat ediniz.