Abdest ile İlgili Tüm Bilgiler

Abdest Nedir?





ABDEST

İslam'da bazı ibadetlerin yerine getirilmesi için yapılan ve bizzat
kendisi ibadet olan temizlenme. Abdest kelimesi Farsça'da su anlamına
gelen "ab" ile el anlamına gelen "dest" kelimelerinden oluşmuş birleşik
bir isimdir. Arapça karşılığı olan "vudû" kelimesi hadislerde
kullanılmıştır. Kur'an-ı Kerim'de ise temizlik anlamında "taharet" ve
"zeka" kelimeleri geçmektedir. Vudû kelimesi güzellik ve temizlik
anlamına gelmektedir. Dolayısıyla ibadete başlanmadan önce insanın iç
dünyasını güzelleştirmesi ve dışını da iyice temizlemesi gerekir.

İslam'da abdestin farziyetine "Ey iman edenler, namaza kalkacağınız
zaman yüzlerinizle ve dirseklerinizle birlikte ellerinizi yıkayın.
Başınıza meshedin. Her iki topuğunuzla birlikte ayaklarınızı da
(yıkayın)..." (el-Maide, 5/6), ayeti delalet etmektedir. Hz. Peygamber
(s.a.s.)'in abdest almadan hiç bir iş yapmadığını görüyoruz (Elmalılı,
Hak Dini Kur'an Dili, II, 1583). Ancak abdest her amel ve ibadet için
değil başta namaz olmak üzere bazı ibadetler için farz kılınmıştır.
Fakat müslümanın sürekli abdestli bulunması sünnettir.

Abdest her şeyden önce her türlü pislik ve kirlilikten kurtulmak, yani
maddî ve manevî bütün pislik ve mikroplardan uzak kalmak için İslam'ın
emrettiği önemli bir ibadettir. Mikrobun en kolay ürediği yer ağızdır.
Ağızdan başlayarak el, yüz ve ayakların günde beş defa temizlenmesi
İslam'ın temizliğe verdiği önemi gösterir. Böylelikle İslam yüzyıllar
önce temizliğin üzerinde durup insanoğlunu maddî-manevî her türlü
pislik ve mikroptan korumayı hedeflemiştir. Bunun yanında abdest alan
bir insan, kendini manen temiz ve rahat hisseder ve bu güzel his ve
temiz duyguyla Allah'a ibadete durur. Bu da ruhun temizliğini
sağlamaktadır. İnsanın yaratılış gayesi olan Allah'a kulluk böyle bir
temizleme ameliyesi ile başlayınca insanoğluna vereceği zevk ve
rahatlığın değeri sonsuzdur.

İnsan abdestle bedenen ve manen temizlendikten sonra Allah'ın huzuruna
çıkar. Böyle bir temizlenme ile günlük bütün yorgunlukları ve yükleri
geride bırakır. Abdest almakla, dünyevî ve uhrevî birçok fazilet ve
güzellikler elde edilir. Hz. Peygamber (s.a.s.) abdestle ilgili olarak
şöyle buyururlar: "Bir müslüman abdest alıp yüzünü yıkadığında,
yüzündeki azaların işlediği bütün günahları; el ve ayaklarını
yıkadığında el ve ayaklarıyla işlediği bütün hata ve günahları, su
damlalarıyla beraber akıp gider ve kendisi de tertemiz olur. Hatta
kirpik ve tırnak diplerindeki günahlarından eser kalmaz. Adap ve
erkanına uymak suretiyle abdest alıp kıbleye dönerek: "Eşhedü en la
ilahe illallahü vahdehu la şerike leh ve eşhedü enne Muhammeden abdühü
ve Rasülühü" diyen bu kul için cennetin kapıları açılmıştır; o, cennet
kapılarının dilediğinden içeri girer."(Müslim, Tahare, 32, 33; Tirmizî,
Tahare, 2).





Abdest Çeşitleri







Vasıf Bakımından Abdestin Nevileri

Abdesler, vasıfları ve gerekli olmaları bakımından üç kısma ayrılır.

1) Farz olan abdestler: Bunlar, müslümanların namaz kılmak, tilavet
secdesi yapmak veya Kur'an-ı Kerimi elleriyle tutmak için alacakları
abdestlerdir.

2) Vacip olan abdestler: Kabe'yi sadece tavaf etmek için alınan abdestlerdir.

3) Mendub olan abdestler: Bunlar sırf temiz bir hal üzere bulunmak,
ezbere Kur'an okumak, ezan okumak, kamet getirmek, din ilimlerini
okuyup okutmak, din kitablarını tutmak, cenazeyi yıkamak ve ardından
yürümek veya öfkeyi sindirip yok etmek için alınan abdestlerdir.
Herhangi bir hata arkasından alınan abdestler de bu kısımdandır. Bu
gibi maksadlarla alınan abdest ile namaz kılınabilir, Kur'an ele
alınabilir.





Abdestin Farzları









Abdestin Farzları







1 - Yüzü Yıkamak







Yüzün bir defa yıkanması farzdır. Yüzün sınırları, saçın bittiği yerden
sakal veya çene altına, kulakların köklerine kadar olan bölümdür.
Gözlerin içine suyun ulaştırılması gerekmez. Ancak abdest alırken
gözler sıkılmaz, tamamen açık bırakılmaz. Normal bir şekilde yüz
yıkanır. Dudaklar yumulduğu zaman, dışarda kalan kısımlar yüzün
sınırlarıdır. Sakal, bıyık ve kaşın altına suyu ulaştırmak gereklidir.





2- Kolları Yıkamak





Parmak uçlarından kol dirseklerine kadar -dirsekler de dahil- olan
kısmı bir defa yıkamak farzdır. Eğer iğne ucu kadar kuru bir yer
kalırsa veya tırnağının altına suyu geçirmeyecek (hamur, boya, çamur
vb.) bir madde bulunursa, abdest alınmış sayılmaz. Ancak boyacıların
tırnaklarındaki boyalardan kaçınmanın mümkün olmamasından dolayı bunlar
abdeste zarar vermez. Tırnaklar parmak uçlarından dışarı taşacak kadar
uzamış olursa o fazlalığı da yıkamak gerekir. Bir kimse abdest aldıktan
sonra bu uzamış tırnağı keserse abdestini yenilemesi gerekmez. Parmakta
yüzük var ve bu geniş ise abdest alırken bunu oynatmak sünnet, eğer
yüzük dar ve altına su geçirmeyecek kadar parmağa oturmuşsa onu
oynatmak farzdır.



[/font][/size]

3- Başı Meshetmek





Mesh, sözlükte eli bir şeyin üzerinden geçirmek demektir. İbadet
hukukunda ise suyun bir vücut organına isabet etmesidir. Başın
meshedilmesindeki farz oranı alın miktarıdır. Bu miktar ise başın
dörtte biridir. Meshederken üç veya daha fazla parmağı kullanmak
gerekir. İki parmakla yapılan mesh caiz değildir. Başa giyilen sarık
veya takke üzerine meshetmek geçerli değildir. Kadınlar da baş örtüleri
üzerine meshedemezler.





4- Ayakları Yıkamak







Sağlam ve çıplak ayakları topuklarıyla birlikte bir defa yıkamak
farzdır. Yaralı veya mestle örtülü ayakları yıkamaya gerek olmayıp
sadece meshetmek yeterlidir. Maide Süresi 6. ayette geçen topuk topuk=
ka'b, ayağın iki tarafından inak kemiğine bitişik kemiktir. Rasulullah
(s.a.s.): "Vay ateşten o topukların haline... " (Buhari, İlim 30;
Vudü', 27,29; Müslim, Tahare, 25-28,30; Ebû Davud, Tahare, 46)
buyurduğu ve ayakların tamamen yıkanmasını emrettiği bilinmektedir. Bir
kimsenin ayağında yarık varsa ve o yarığa su sızdırmayan bir ilaç
sürülmüşse, o kimse ayağını yıkadığı zaman, su yarığın altına geçmezse
bu durumda su, ayağa zarar verecekse abdest yerine getirilmiş sayılır
ve bu caizdir. Ancak su zarar vermiyorsa abdest tam olarak alınmış
sayılmaz. Dolayısıyla zarar vermediği takdirde yarıklara su ulaşacak
şekilde yıkamak gereklidir.









Abdestin Sünnetleri







Abdestin başlıca sünnetleri şunlardır:

1) Abdeste başlarken önce temiz olan elleri bileklere kadar yıkamak.
Temiz olmayan elleri önce yıkamak ise farzdır. Böylece diğer organlar
kirlenmiş olmaz.

2) Abdeste "Eüzü Besmele" ile başlamak. Abdest arasında okunacak Besmele ile bu sünnet yerine getirilmiş olmaz.

(Hanbelîlere göre, abdestin başlangıcında Besmele okumak vacibdir;
kasden terk edilirse, abdest batıl olur. Yanılarak veya bilmeyerek terk
edilmesi abdesti geçersiz kılmaz.)

3) Niyet etmek: Abdesti, namaz kılmaya veya abdestsizliği gidermeye
veya Yüce Allah'ın emrini yerine getirmeye niyet ederek almak. Niyet
kalb ile olur, dil ile "Niyet ettim Allah rızası için abdest almaya"
denilmesi güzel görülmüştür. Niyetin vakti, elleri veya yüzü yıkamaya
başlama zamanıdır. (Malikîlerle Şafiîlere göre, abdestin başında niyet
etmek farzdır. Hanbelîlere göre de, niyet abdestin sıhhatının şartıdır.)

4) Mazmaza (ağıza su vermek) ve istinşak (buruna su çekmek). Şöyle ki:
Elleri yıkadıktan sonra önce üç kez ağıza dolusunca su alınır ki, buna
"Mazmaza" denir. Sonra üç kez de burnun yumuşağına kadar gidecek
şekilde buruna su verilir ve sümkürülür. Buna da "İstinşak" denir. Her
su verişte su yenilenir. Bunları yapmakla hem ağzın, hem de burnun içi
yıkanmış ve kullanılacak suyun tadı ve kokusu anlaşılmış olur.

5) Mazmaza ve istinşakı aşırı derecede yapmak. Şöyle ki: Mazmazada su,
boğaza kadar iner. İstinşakta su, burnun katı yerine kadar çıkarılır.
Fakat oruçlu olanlar mazmaza ve istinşakı böyle aşırı yapmazlar.

6) Misvak kullanmak. Şöyle ki: Misvak, arak denilen ağacın dalından
yapılan ve dişleri temizlemek için kullanılan bir fırçadır. Böyle
lifleri olan diğer ağaç dallarından da yapılabilir. Misvak, parmak
kalınlığında ve bir karış boyunda olmalıdır. Sağ ele alınır ve serçe
parmağının üstünden geçirilir, baş parmak ve işaret parmağı ile
tutularak ıslak olan ağzın sağ tarafından enine olarak dişler
fırçalanır. Bunun kullanılması oruca zarar vermez.

Misvakın pek çok yararları ve sevabı vardır. Dişleri temizler, ağız
kokusunu giderir, sağlığa yararlı olur. Bir hadis-i şerifte: "Misvak,
ağzı temizleyici ve Rabbin rızasını kazandırıcıdır," buyurulmuştur.
Diğer bir hadis-i şerifde de: "Eger ümmetime güçlük vermeyecek
olsaydım, her abdest için misvak kullanmalarını onlara emrederdim,"
buyurulmuştur.

Misvak bulunmaz veya kullanıldığında dişleri kanatırsa, onun yerine
parmak kullanılabilir. Şöyle ki: Baş parmak ağzın sağ tarafına, şehadet
parmağı da sol tarafına salınarak üst ve alt dişler ovalanır. Misvak
kullanmak yalnız namazlara özgü değildir, kullanılması her zaman
iyidir; çünkü temizliğe yardımcıdır. Kıl fırçalarla yapılan diş
temizlemelerine de üstünlüğü vardır.

Kadınlar oruçlu olmadıkları zaman çiğnedikleri sakız misvak yerine geçer.

7) Sıra gözetmek: Abdest alırken önce yüz, sonra kollar yıkanır. Bundan
sonra başa meshedilir ve arkasından da ayaklar yıkanır. Ayaklarda mest
varsa, mestlerin üzeri meshedilir. Bu şekilde sıra gözetilmezse, yine
abdest sahih olur, ancak sünnete uyulmuş olmaz.

(Şafiî ve Hanbelîlere göre, abdest alırken bu sıraya uymak farzdır.)

Abdesle sağ tarafdan başlamak: Sağ kol, sol koldan önce ve sağ ayak,
sol ayakdan önce yıkanır. Sağ taraf daha şerefli olduğu için böyle
yapılır.

9) Abdest organlarını üçer kez yıkamak. Bunlardan biri farz, diğer
ikisi sünnettir. Üçten fazla veya üçten az yıkamak sünnete aykırıdır.
Şüphe sebebiyle veya su azlığı dolayısıyla bu sayılar azaltılıp
çoğaltılabilir.

10) Elleri ve ayakları yıkamaya başlarken parmak uçlarından başlanır.

11) Eller ve ayaklar yıkanırken parmakların arasını yoklayıp yıkamak
(hilallamak): El parmakları birbirine sokularak, ayak parmakları da el
parmaklarından biri ile yapılır. Sol elin serçe parmağı ile sağ ayağın
altından ve serçe parmağın arasından hilallamaya başlayarak sıra ile
sol ayağın serçe parmağında sona erdirilmesi iyidir. Parmakları akar
suya koymak da hilallama yerine geçer.

12) Abdest suyunu, bıyıkların ve kaşların altlarına ve yüzün çevresinden sarkmış bulunan fazla kıllara eriştirmek.

13) Sakalın çeneden aşağıya uzamış kısmını meshetmek ve sık olan sakalı
bir avuç su ile alt tarafından el parmakları ile hilallamak. Bu, iki
İmama göredir, İmamı Azam'a göre müstahabdır.

14) Başın tamamını bir su ile meshetmek. Buna "Kaplama Mesih" denir.
Sünnet üzere kaplama mesih şöyle yapılır: Her iki el tamamen ıslatılır.
Sonra bu iki elin baş parmakları ile işaret parmaklarından sonra gelen
üç parmak birbirine bitiştirilir. Bu ellerin ayaları yukarı kaldırılıp
o bitişik parmaklar uç uca gelmek üzere birbirine yaklaştırılır.
Böylece bitişik halde olan iki elin parmakları başın ön tarafından
enseye kadar çekilir. Sonra ellerin ayaları başın iki tarafına
yapıştırılarak ense tarafından başın önüne kadar çekilir. Böylece bütün
başın meshi bitmiş olur. Sonra başa değdirilmeyen baş parmakların içi
ile kulakların dışları ve şehadet parmakları ile de kulakların içleri
meshedilir. Parmakların arkaları ile de boyun meshedilir. Bununla
beraber başın her tarafı istenildiği bir şekilde meshedilebilir.
(Şafiîlere göre, meshi üç kez tekrarlamak sünnettir.)

15) Kulakları meshetmek. Bu mesih bir su ile yapılabileceği gibi
yukarıda bildirildiği şekilde de yapılabilir. Serçe parmaklarını kulak
deliklerine sokarak kımıldatmalıdır. (Hanbelîlere göre, kulakları ve
içlerini meshetmek farzdır; çünkü bunlar da baş kısmına dahildir.)

16) Boynu meshetmek: Başı ve kulakları meshettikten sonra, iki elin
arkaları ile ve üçer parmakla, yeni bir suya gerek kalmaksızın boyun
meshedilir. Boğazı meshetmek bid'attır.

17) Abdest organlarını, üzerlerine dökülen su ile iyice ovmak.

18) Abdest organlarını, arada kesinti yapmadan yıkamak. Bir organ henüz
kurumadan diğerini yıkamaya geçmek. Buna "Vila" denir. Havanın
sıcaklığı sebebiyle yıkanan organın hemen kuruması vilaya engel
değildir. Bazı alimlere göre vila: Abdest alırken araya başka bir iş
sokmamaktır. (Malikîlerle Hanbelîlere göre, abdest organları yıkanırken
hemen birbiri ardından yıkanmaları ve araya başka bir iş sokulmaması
farzdır.)

Abdestin Edebleri







Abdestin birçok edebleri vardır. Başlıcaları şunlardır:

1) Henüz vakit girmemişken abdest alıp namaza hazır bulunmak. Ancak özür sahibleri abdestlerini vakit girdikten sonra alırlar.

2) Kıbleye yönelerek abdesti almak.

3) Abdest sularının elbiseye sıçramaması için, yüksek bir yerde durmak.

4) Abdest için başkasından yardım istememek. Ancak bir özür sebebi ile
başkasından yardım istemelidir. Başkasının kendi arzusu ile abdest
suyunu hazırlaması veya abdest alana su dökmesi edebe aykırı olmaz.

5) Abdest alma sırasında zaruret olmadıkça dünya lakırdısı yapmamak.

6) Abdestin başından sonuna kadar niyeti unutmayıp kalbde tutmak ve her
organı abdest niyeti ile yıkarken Besmele çekmek ve dua etmek. Salat ve
selam getirmek.

7) Elleri yıkarken dar olmayan yüzükleri oynatmak. Eğer yüzük dar ise,
muhakkak suretle yüzükleri oynatıp altına su geçmesini sağlamak gerekir.

Abdest alırken ağıza ve buruna sağ el ile su vermek ve sol el ile sümkürmek.

9) Yüzü yıkarken göz pınarlarını yoklamak, abdest suyunu dirseklerin ve topukların yukarlarına eriştirmek.

10) Abdest için yeterindcn fazla su harcamamak. Organlardan su
damlamayacak kadar da kısıntı yapmamak. Deniz kenarında bulunulsa bile,
gereksiz su harcamak kerahet olur.

11) Abdest suyu güneşte ısıtılmış olmamalıdır.

12) Abdest için toprak ibrik kullanmak ve bunu sol tarafta bulundurmak.
Kullanırken de, ağzından değil, kulpundun tutmak ve ibriği kendine özel
yapmamak. Destiyi boş bırakmayıp diğer bir abdest için dolu bulundurmak.

13) Abdest tamamlanınca kıbleye karşı şehadet kelimelerini okumak. Bir
hadis-i şerifin anlamı şöyle: "Sizden biriniz abdest alırda, abdestini
noksansız tamamlar ve sonra: "Şahidlik ederim ki, Yüce Allah'dan başka
ibadet edilecek varlık yoktur; Hazret-i Muhammed de 0'nun kulu ve
Resulüdür; derse ona cennetin sekiz kapısı açılır. Artık dilediği
kapıdan cennete girer."

14) Artan abdest suyundan ayakta kıbleye karşı biraz içip: "Ya Rabbî!
Beni, her günah işledikçe tevbe eden ve günahdan kaçınıp tertemiz
bulunan iyi kullarından et." diye dua etmek. Şöyle de dua edilebilir.
"Allah'ım! Senin şifanla beni şifalandır, senin ilacınla beni tedavi
et. Beni korkudan, hastalıklardan ve ağrılardan koru."

15) Abdestin sonunda bir veya birkaç defa "Kadir" suresini okumak.

16) Abdest aldıktan sonra, eğer kerahet vakti değilse, iki rekat namaz
kılmak. Bu saydıklarımız, din ve sağlık yönünden çok yararlı oldukları
için abdestin edebleri olmuşlardır. Abdestin sünnet ve edeblerine
aykırı olan şeyler ya tahrimen, ya da tenzihen mekruhtur.